X kuşağı, iş aidiyeti yerine iş şartlarına önem veriyor

Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Deniz ve Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal’ın sosyal medya kuşaklarına yönelik hazırladıkları Çalışma Hayatı Ölçeği (ÇHÖ) ile yürüttükleri araştırmada ilginç sonuçlar ortaya çıktı. 1965-1979 yılları arasında doğan X kuşağı, geleneksel değerlerden uzak. Bir işe bağlı kalma ve süreklilik sağlamada olumsuz görüşte olan X kuşağı, iş aidiyetinden ziyade iş şartlarına önem veriyor. İş yaşamında henüz bulunmayan Z kuşağının iş yaşamında kuralları ve geleneksel değerleri benimsediği ancak çalışmaya başlayınca bu tutumun değişebileceği belirtiliyor. 

Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Levent Deniz ile Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal’ın sosyal medya kuşaklarına yönelik Çalışma Hayatı Ölçeği (ÇHÖ) ile yürüttüğü araştırmada ilginç sonuçlar elde edildi.

516 kişiden oluşan Baby Boomers kuşağı (1946-1964 yılları arasında doğanlar), X (1965-1979 yılları arasında doğanlar), Y (1980-2000 yılları arasında doğanlar) ve Z (2000 yılı sonrası doğanlar) kuşaklarının işe önem verme ve kurallara uyma bağlamında iş yaşamı değerleri karşılaştırıldı.

İşe önem verme ve kurallara uyma yönelimi incelendi

Çalışma Hayatı Ölçeğinin “İşe Önem Verme” ve “Kurallara Uyma” isimlerindeki iki alt ölçekten oluştuğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal “İşe Önem Verme alt ölçeği, kişinin iş hayatına ve çalışmaya verdiği önemi, çalıştığı iş yerinde sürekli olma çabasını ve çalıştığı işyerine adanmışlığını; Kurallara Uyma alt ölçeği ise çalışma ortamının disiplinli ve kurallı olmasına ilişkin yönelimini/tercihini içermektedir. Kuşaklara uyguladığımız Çalışma Hayatı Ölçeği (ÇHÖ) ile yaptığımız araştırmada birtakım sonuçlara ulaşıldı” dedi.

Z kuşağı geleneksel değerleri benimsiyor

Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, “Kuşakların iş yaşamı değerleri incelendiğinde, iş yaşamında henüz bulunmayan Z kuşağının iş yaşamında kuralları ve geleneksel değerleri benimsediği ortaya çıktı. Diğer kuşaklarla karşılaştırıldığında iş yaşamında en gelenekselci kuşak Z çıktı. Ölçeğin “kurallara uyma” boyutundan alınan puanlar incelendiğinde, Z kuşağının  Baby Boomers kuşağından daha gelenekselci oldukları sonucuna varıldı” diye konuştu.

X kuşağı iş şartlarına önem veriyor

“İşe önem verme” boyutunda, çalışma hayatında yer alan ve 1965-1979 yılları arasında doğan X kuşağının geleneksel değerlerden uzak olduğu bulundu. Yani bir işe bağlı kalma ve süreklilik sağlamada olumsuz görüşte oldukları, iş aidiyetinden ziyade iş şartlarına önem verdikleri ortaya çıktı. Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, “Çalışma Hayatı Ölçeği toplamına da bu fark yansımış olup diğer kuşaklara göre en geleneksel değerlerden uzak kuşak X bulundu” dedi.

İş yaşamında kadınlar daha gelenekselci 

Cinsiyete yönelik yapılan incelemede kadınların iş yaşamı değerlerinin erkeklere göre geleneksel değerlere daha yakın olduğunu bulundu. Özellikle kurallara uyma boyutunda kadınların erkeklere göre daha gelenekselci olduğu ortaya çıktı. Kadınların kuralları olan bir iş yerini benimseyip süreklilik sağlamada ve aidiyet duymada olumlu tutum sergilediği sonucuna varıldı.

X kuşağı kadınlarının iş aidiyeti yüksek

Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, kuşaklar açısından incelendiğinde, X kuşağı kadınlarının erkeklere göre işe önem verme boyutunda farklılaştığının görüldüğünü kaydederek “Yani X kuşağı kadınlarının iş aidiyetinin yüksek olduğu ortaya çıktı. Y kuşağı kadınlarının ise kurallara uyma bakımından erkeklerden farklılaştığı ve kuralları benimsediği saptandı. Baby Boomers ve henüz çalışmayan Z kuşağında cinsiyete göre bir farklılık bulunmamış olup her iki kuşağın geleneksel değerleri benimsediği ortaya çıktı” diye konuştu.

Çalışan Y kuşağının iş aidiyeti düşük

Bir işte çalışıp çalışmamaya göre Y kuşağının kendi içinde farklılaştığının gözlendiğini kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Y kuşağının bir kısmı iş yaşamında yerini alırken bir kısmı üniversite öğrencisi veya çalışmayanlardan oluşuyor. Yaptığımız incelemede çalışan Y kuşağının işe önem vermede gelenekselci olmadığı yani iş aidiyetinin düşük olduğu sonucuna varıldı.  Henüz bir işte çalışmayan Y kuşağının ise iş yaşamına dair daha geleneksel değerleri benimsediği ortaya çıktı. Fakat her iki durumda da ÇHÖ puanlarına bakıldığında çok gelenekselci olmadıkları söylenebilir. Henüz bir işte çalışmayan Y kuşağının halihazırdaki çok gelenekselci olmayan yapısı çalışmaya başladığında gelenekselcilikten daha da uzaklaşıyor.”

Sosyal medya kullanımı düştükçe iş yaşamı kuralları benimseniyor

İş yaşamı değerlerinin şekillenmesinde sosyal medyanın etkisinin de incelendiğini kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, “Yaptığımız incelemede, 1 saatten az sosyal medya kullananların 4-6 saat kullananlara göre iş yaşamında kurallara uyma değerlerinin daha geleneksel değerlere yakın olduğu yani kuralları benimsediği ortaya çıktı” dedi. Ünal, günde 4 saat ve üzeri sosyal medya kullananların ise geleneksel değerlerden uzaklaştığını yani iş yerinde kuralların olmasından hoşlanmadığının tespit edildiğini kaydetti. Ünal, “Günlük sosyal medya kullanım süresi arttıkça iş yaşamında kuralları benimsemekten uzaklaşıldığı sonucuna varıldı” dedi.

Z kuşağının tutumu iş hayatına girince değişebilir

Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, sosyal medya kullanımına istenildiği zaman vakit ayırabilme arzusu iş yaşamının kuralcı yapısına ters düştüğüne dikkat çekerek “Dolayısıyla günlük sosyal medya kullanımı 4 saati geçen kişiler iş yaşamının geleneksel değerlerinden ve kuralcı yapısından uzaklaşarak daha rahat hareket alanı olan işleri tercih etme eğilimine sahip oluyor. Fakat henüz bir işte çalışmayan Z kuşağının sosyal medya kullanımı iş yaşamına bakış açılarının geleneksel değerlerden uzaklaşmasında rol oynamadığı ortaya çıktı. Bu durum Z’lerin aile çevresindeki geleneksel yapının ve çevre faktörünün etkisinde kalmaları ile açıklanabilir. İleride çalışma hayatında nasıl bir Z kuşağı göreceğimiz sosyal medyanın o şartlardaki evrimi ile iş yeri-çalışan etkileşimine göre tekrar ele alınabilir” değerlendirmesinde bulundu.

Kamu çalışanları kurallara uymada daha olumlu

Kamu veya özel sektörde çalışanlara yönelik yapılan incelemede, kurallara uyma ve iş yaşamı değerlerinde kamuda çalışanların özel sektör çalışanlarına göre daha geleneksel değerlere yakın oldukları tespit edildi. Yani kamu çalışanlarının kurallara uyma ve süreklilik sağlamada daha olumlu bakış açılarına sahip olduğu bulundu.

Kuşaklar arası farklılıklar değerlendirildi

Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Levent Deniz ise çalışmaya ilişkin şunları söyledi:
“Kuşaklara yönelik olarak başladığımız çalışmalarda ulaşabileceğimiz tüm kuşaklara ait değer ve davranışları bir potada eritebileceğimiz, bir araya toplayabileceğimiz bir ölçek oluşturmak amacıyla yola çıktık. Ancak hem sosyal medya kullanımına yönelik davranışların, hem iş hayatı, aile hayatı, arkadaşlık ilişkileri ile ilişkili değerlerin yaptığımız geliştirme çalışmaları sonucunda tek bir ölçek olarak ortaya çıkması mümkün olmadı. Ancak çalışmalarımızı sürdürdükçe elimizdeki madde havuzundan farklı yapılardaki maddeleri sınıflayarak yaptığımız ölçek geliştirme çalışmaları sonucunda, üç bağımsız ölçeği ortaya çıkarmayı başardık. Bu ölçekleri Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği, Çalışma Hayatı Ölçeği ve Farklılıkları Kabul Ölçeği olarak adlandırdık. Her bir ölçeğin alt ölçeklerinin olması da ortaya çıkan bu yapıları daha farklı bileşenlerle ele almamızı sağladı.”

Çalışma Hayatı Ölçeği 
1.,2.,3.,4.,5. Maddeler “İşe Önem Verme” ve 6.,7.,8. Maddeler “Kurallara Uyma” boyutunu ölçüyor. Her bir maddeye 1 ile 5 arasında değer veriniz. 6. Madde hariç diğer tüm maddeler tersten puanlanmalıdır.
Ölçeğin toplamından 8 ile 40 arasında puan alınabiliyor. Yüksek puan iş yaşamında geleneksel değerlerden uzaklığı, düşük puan ise geleneksel değerlerin benimsendiğini gösteriyor.
(1: Bana hiç uygun değil, 2: Bana az uygun, 3: Bana orta seviyede uygun, 4: Bana çok uygun, 5: Bana tamamen uygun)

• Kariyerimde ilerlemek için aynı kurumda kalıp belirli bir süre emek vermem gerektiğine inanırım.
• İş hayatında kademe atlamak için sabredip çalışmak gerektiğine inanırım.
• Çalışma hayatı yaşamın en önemli parçasıdır.
• Aynı işte senelerce çalışmak bana güven verir.
• Maddi karşılığı yeterli olmasa da içinde bulunduğum kurumun/grubun başarısı için fazlasıyla çalışırım.
• Kuralları ve çalışma saatleri belirgin olan işlerin bana göre olmadığını düşünürüm.
• Çalışma saatlerinin belirgin ve düzenli olduğu bir işi tercih ederim.
• Disiplinin ön plana alındığı bir yerde çalışmak isterim.